KOMPOZYCJA

Komponowanie może się odbywać w różnych skalach - zarówno niewielkich, chociażby w odniesieniu do przestrzeni mieszkania czy pojedynczego budynku, jak i bardziej rozległych, obejmujących między innymi projektowanie osiedli czy kreowanie rozległych fragmentów tkaniny miejskiej w ramach którego to proces myślenia o układzie urbanistycznym jako o systemie powiązanych ze sobą i oddziałujących na siebie części organizuje sposób funkcjonowania i dynamikę miasta. Jest to nie tylko myślenia "budynkami", ale też tym, co wydarza się między nimi. Komponowanie to również zwracanie uwagi na perspektywę pojedynczego człowieka, ludzka miara pozwala bowiem zbliżyć architekturę ku potrzebom codzienności.

Kompozycja to praktyka ustawiania związków, ich porządkowania, organizowania i uwzględniania ze sobą. Taka perspektywa otwiera na postrzeganie architektury jako zespołu elementów pozostających w relacji wobec siebie i swojego otoczenia, a także wobec jej użytkowników i ich potrzeb.

W wyrażaniu i uchwyceniu takich związków pomaga spojrzenie poprzez pryzmat poszczególnych elementów, takich jak plan czy kontekst. Plan stanowi rodzaj "generatora", na bazie którego wyrastają forma oraz rytm, który porządkuje i organizuje. Kontekst zaś, rozumiany np. w aspekcie przyrodniczym czy kulturowym, określa relacje budynku, dzielnicy, miasta z ich otoczeniem oraz wprowadza znaczenia wyrastające ze specyfiki danego miejsca i jego tożsamości.

Komponowanie architektury pojmowane jako tworzenie relacji może być rozpatrywane także w odniesieniu do projektowania jako procesu, w którym istotną rolę odgrywa rozbudowanie emocji estetycznych i rozwiązanie problemów z zakresu kształtowania plastycznego.

ARCHITEKTURA JAKO RELACJA

W architekturze istotne są nie tylko związki ustawiane między poszczególnymi obiektami architektonicznymi, ale także te odnoszące się do relacji ze znajdującymi się poza budynkami elementami chociażby miejskiego lub podmiejskiego krajobrazu. Staje się ona częścią otoczenia nie tylko w sensie wizualnym czy przestrzennym - wykracza ona również w określony kontekst kulturowy czy społeczny, nabierając znaczeń oraz nierzadko te znaczenia ustanawiając.

MANIFEST

Każda forma - czy to budynku, czy pomnika, czy nawet układu urbanistycznego - niesie ze sobą określone skojarzenie pojęciowe. Mogą one być związane z danym stylem lub epoką historyczną, mogą też odwoływać się do naszego ogólnego wyczucia cech architektury, np. monumentalności czy malowniczości. Wywołując wrażenia i konotacje odnoszące poza czysto architektoniczną rzeczywistość, kształty, kolory, materiały i technologie, wspólnie budują warstwę symboliczną dzieła.

Nie tylko forma, ale funkcja posiada tę siłę przekazu. To, dla kogo i do jakich aktywności jest przeznaczona architektura, odgrywa zasadniczą rolę w postrzeganiu jej jako inkluzywnej lub wykluczającej. 

Potencjał architektury do komunikowania treści ideowych i ideologicznych jest tym większy, że w stopniu nieosiągalnym dla żadnej dziedziny sztuki współtworzy ona przestrzeń publiczną. To daje ogromną siłę oddziaływania. Architektura może służyć zarówno autoidentyfikacji całego narodu, jak i prezentacji wybranych osób lub grup - architekta autora, inwestora lub użytkowników obiektu. W jednym przypadku na symboliczne przesłanie składa się zestaw cech, organizujący skomplikowany program ideowy, a w innym jedna cecha, lecz na tyle ważna i wyróżniająca się, że zapewnia czytelność przekazu. Niektóre budowle z czasem stają się symbolami epoki. Istnieją też takie, które z uwagi na swą funkcję i status od początku wymagają wyjątkowej oprawy architektonicznej. Jest również architektura, która ilustruje pojęcia za pomocą stałych na przestrzeni dziejów motywów. Czy to w skali mikro - pojedynczego dzieła, czy makro - założeń urbanistycznych dzielnic i miast - wszystkie zaprezentowane przykłady są rodzajem ideowego manifestu.

KONSTRUOWANIE TOŻSAMOŚCI

Architektura jako skuteczne narzędzie przekazu symbolicznego znaczeń odgrywała istotną rolę w kształtowaniu wyobrażeń o polskiej tożsamości. Wznoszona na zlecenie rządowe starała się ukuć - zależnie od ustroju politycznego i społecznego - aktualnie promowany model tej tożsamości. Ten proces odbywał się zarówno na scenie między narodowej - za pośrednictwem pawilonów wystawowych, jak i wewnątrz państwa.

PROCES

Architektura to potężne narzędzie oddziaływania wizualnego i emocjonalnego. Można ją rozumieć zarówno jako materialną strukturę wchodzącą w dialog ze swoim otoczeniem, jak i jako wydarzającą się sytuację, proces zachodzący dzięki ożywianiu tkanki budowlanej przez obecność człowieka - jego ruch, zaangażowanie emocjonalne czy kompetencje.

„Wierzę, że w architekturze musi być 
coś więcej, niż można zobaczyć na 
pierwszy rzut oka, coś, co trzeba 
odkryć, a co my, jako obserwatorzy, 
powinniśmy odnajdować na kilku 
poziomach.”

J. Mayer H.

tel. +48 884 980 128